Πηγή: efagonizesthe.blogspot.com
Τα µικρά παιδιά συνήθως δεν ενδιαφέρονται για το χρήµα. Μπορεί να χωρίζουν τους ανθρώπους σε διασκεδαστικούς ή βαρετούς, αλλά σπανίως σε πλούσιους και φτωχούς. Ακόµη σπανιότερα βρίσκουν κάτι δυσάρεστο ή – ακόµη χειρότερα – κάτι ταπεινωτικό στη φτώχεια και δύσκολα θαµπώνονται από τα ακριβά ρούχα και αυτοκίνητα. Μεγαλώνοντας, τα παιδιά συχνά µπαίνουν
σε διαδικασία σύγκρισης µε τα πρόσωπα που γνωρίζουν. Ήδη, όµως, έχουν αρχίσει να αντιλαµβάνονται την ξεχωριστή θέση που έχει στην ανθρώπινη ζωή το χρήµα, τον βαθµό στον οποίο µπορεί να επηρεάσει την οικογένεια η ύπαρξη ή η έλλειψή του. Ο τρόπος µε τον οποίο οι γονείς του τοποθετούνται πάνω σε αυτό καθορίζει σε µεγάλο βαθµό τη θέση που θα δίνει στο χρήµα και το ίδιο το παιδί στη ζωή του. Το να µάθει, δε, να εκτιµά τα όσα του προσφέρονται – κάτι διόλου εύκολο – εξαρτάται άµεσα από τον τρόπο µε τον οποίο θα κληθεί το ίδιο να διαχειριστεί ακόµη και τα λιγοστά ευρώ που έχει στην τσέπη.
Από πότε να του δώσω χαρτζιλίκι;
Από τη στιγµή που µπαίνει στο δηµοτικό σχολείο, κυρίως εάν σε αυτό δεν υπάρχει τραπεζαρία ή πρόγραµµα σίτισης. Σε αυτήν την περίπτωση το χαρτζιλίκι θα πρέπει να είναι ακριβώς το αντίτιµο των προϊόντων που του επιτρέπεται να αγοράσει από το κυλικείο. Μεγαλώνοντας, τα παιδιά έχουν συχνά απαιτήσεις για περισσότερα χρήµατα. Ρωτήστε τους τι ακριβώς θέλουν να αγοράσουν µε τα επιπλέον λεφτά,αλλά αποφύγετε – ακόµη και όταν το παιδί µπει στη εφηβεία – τα προκλητικά γενναιόδωρα χαρτζιλίκια. Τα πενηντάευρα στην τσέπη του – ακριβώς επειδή του είναι περιττά – προκαλούν το παιδί σε ακόµη µεγαλύτερη, άσκοπη κατανάλωση. Αυτά, όχι µόνο δεν θα το βοηθήσουν να εκτιµήσει όσα του προσφέρονται, αλλά δεν αποκλείεται να το αποµονώσουν από άλλα παιδιά που είναι αναγκασµένα να την βγάλουν σπαρτιατικά. Επίσης, δεν είναι σπάνιο το να πέσει θύµα εκµετάλλευσης από κάποια που το βλέπουν να σκορπά τα χρήµατά του χωρίς δεύτερη σκέψη. Το χαρτζιλίκι, είτε αυτό που δίνεται για το σχολείο είτε αργότερα εκείνο που παίρνει στις πρώτες βόλτες του, καλείται να καλύψει συγκεκριµένες ανάγκες, απόλυτα προσαρµοσµένες στην ηλικία του.Εάν, όµως, ξοδέψει τα χρήµατά του σε κάτι πέρα από αυτές, δείτε το ως δικό του πρόβληµα και όχι δικό σας και αρνηθείτε σθεναρά να ανανεώσετε το ταµείο του, προκαλώντας το να δείξει την επόµενη φορά µεγαλύτερη σωφροσύνη.
Φασούλι το φασούλι γεµίζει και αδειάζει το σακούλι
Μπορεί η αποταµίευση ως αξία να διαφηµίστηκε πολύ στην προηγούµενη γενιά, ωστόσο πολλά παιδιά ακόµη και σήµερα έχουν µια εξαιρετικά καλή σχέση µε τον κουµπαρά τους. Χαρτζιλίκια που δεν χαλάστηκαν, χρήµατα που µαζεύτηκαν από κάλαντα, δωράκια από παππούδες, γιαγιάδες και θείες, κέρµατα και χαρτονοµίσµατα µπορούν να συλλέγονται µε προσοχή στον κουµπαρά ή στην τράπεζα. Σπανίως τα παιδιά µαζεύουν χρήµατα για να τα βλέπουν όπως οΣκρουτζ Μακ Ντακ στη Λιµνούπολη. Μέσα στο µυαλό τους επεξεργάζονται ιδέες για το τι µπορούν να κάνουν µε τα καταδικά τους λεφτά. Μπορείτε να τα ενθαρρύνετε, δείχνοντάς τους πως τα χρήµατα έχουν αξία µόνο ως µέσο που µας επιτρέπει να αγοράσουµε υλικά αγαθά τα οποία θα κάνουν τη ζωή µας πιο διασκεδαστική. Έτσι στα µάτια τους θα αποκτήσει άλλη χάρη το ποδήλατο, ο υπολογιστής, το βιντεοπαιχνίδι ή τα γκατζετάκια που θα κάνουν δώρο στον εαυτό τους, ενώ καλό είναι να µην παρέµβετε στις επιλογές τους.
Πώς βγαίνει το ψωµί και άλλες ιστορίες
Για τα παιδιά – τουλάχιστον τα µικρά – το χρήµα είναι συνήθως κάτι αυτονόητο και ρέον που έρχεται στα χέρια µας µε τρόπο µαγικό.Θα χρειαστεί να τους εξηγήσετε πως δεν τα αφήνει τη νύχτα η καλή µας νεράιδα κάτω από το προσκεφάλι µας, για να τα ξεκοκαλίσουµε την άλλη µέρα το πρωί. Αντίθετα, είναι προϊόν µόχθου. Ωστόσο, είναι λάθος να συνδέσετε την εργασία αποκλειστικά µε την αµοιβή αφήνοντας από έξω τη χαρά που αισθάνεται κάποιος όταν βρίσκεται σε ένα επάγγελµα που αγαπά και του επιτρέπει να δηµιουργήσει. Σταδιακά τα παιδιά θα πρέπει να διαµορφώσουν µια εικόνα – την αληθινή εικόνα – για την οικονοµική κατάσταση της οικογένειάς τους, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι λάθος να τους µεταφέρουµε το άγχος µας για τα οικονοµικά µας προβλήµατα. Η χαµηλή αµοιβή, το δάνειο που τρέχει, οι λογαριασµοί του µήνα δεν είναι πρόβληµα δικό τους αλλά δικό µας. Το καλύτερο είναι να τους µεταδώσουµε την πίστη πως είµαστε ικανοί, εργατικοί και αξιόπιστοι και πως µπορούµε να βρούµε λύση στα οικονοµικά µας όχι επειδή το χρήµα θα µας κάνει ευτυχέστερους, αλλά γιατί µπορεί να µας εξασφαλίσει µια πιο εύκολη ζωή.
Στερήσεις και υπερπροσφορές
Η οικονοµική διαπαιδαγώγηση του παιδιού απαιτεί µια στάση σταθερή από πλευράς γονέων, οι οποίοι θα πρέπει φυσικά να έχουν ξεκαθαρίσει και οι ίδιοι τη δική τους σχέση µε την υπόθεση χρήµα και της διαχείρισής τους. Έτσι, τόσο οι στερήσεις όσο και οι προσφορές θα πρέπει να είναι απόλυτα δικαιολογηµένες στο παιδί και προϊόν σχολαστικής ιεράρχησης γύρω από τις αληθινές του ανάγκες. Γι’ αυτό, σε πραγµατικά δύσκολες στιγµές, ίσως, είναι άδικο να του στερήσουµε τη νέα σχολική τσάντα που την περιµένει µε ανυποµονησία. Αν είναι όντως απαραίτητο, καλό θα ήταν να στερηθεί κάτι λιγότερο επώδυνο. Ωστόσο, ακόµη και σε καλές για µας οικονοµικές εποχές µπορούµε να αρνηθούµε να του αγοράσουµε ένα παράλογα ακριβό ρούχο και να εξηγήσουµε τους λόγους. Παρ’ όλα αυτά αξίζει, σε µια µεγάλη για το παιδί στιγµή, να του προσφέρουµε κάτι που λαχταρά, ακόµη και αν είναι ακριβό και µας βγάλει από τον προϋπολογισµό µας. Το θέµα είναι να το βοηθήσουµε να χτίσει µια υγιή σχέση µε το χρήµα χωρίς να το υποτιµά και χωρίς να το υπερεκτιµά.Γι’ αυτό και δεν πρέπει να εστιάζουµε στα υλικά αγαθά που έχουµε συσσωρεύσει, αλλά ούτε και να υποτιµάµε τα αποτελέσµατα των κόπων µας. Δεν θα γίνουµε η τράπεζα που χρηµατοδοτεί κάθε καπρίτσιο του, αλλά ούτε και θα του στερούµε συνεχώς αυτά που θέλει από φόβο µήπως κακοµάθει. Πάνω απ’ όλα όµως δεν θα το συγκρίνουµε ούτε µε πλουσιότερους ούτε µε φτωχότερους. Δεν φταίει αυτό αν οι πλούσιοι γονείς του Κωστάκη δεν του χαλάνε ποτέ χατίρι, αλλά ούτε και ευθύνεται για την πείνα στον Τρίτο Κόσµο. Ο φθόνος ή αντίστοιχα οι ενοχές για όλα τα παραπάνω µπορεί να αποτελέσουν αφετηρία για µια διαταραγµένη σχέση µε το χρήµα που δεν αποκλείεται να το ταλαιπωρήσει στην ενήλικη ζωή του.
Can’t buy my love
Μια μεγάλη παγίδα στην οποία πέφτουν πολύ συχνά γονείς – που έχουν μάλιστα τις καλύτερες προθέσεις – είναι η προσπάθεια που κάνουν να εξαγοράσουν όχι την αγάπη αλλά τον χρόνο που έχασαν µε τα παιδιά τους. Δεν είναι ανάγκη η επιστροφή από ένα επαγγελµατικό ταξίδι να συνεπάγεται πολλά και ακριβά δώρα, ούτε χρειάζεται να δωρίσετε ένα σκασµό παιχνίδια επειδή µείνατε μέχρι αργά στο γραφείο. Ένα µικρό αστείο δωράκι που διαλέξατε προσωπικά και µε κέφι για το παιδί στο ταξίδι ή ένα γλυκό φιλί µε την επιστροφή σας από τη δουλειά, καθώς και ο χρόνος που θα περάσετε µαζί του στη συνέχεια είναι ο καλύτερος τρόπος για να διώξετε τη λύπη του για την απουσία σας. Επιπλέον, από νωρίς πρέπει να διδάξετε στο παιδί πως δεν επιτρέπεται να κάνει στους φίλους του παρά πολύ ακριβά δώρα – εκτός βεβαίως από κάποιες ειδικές περιπτώσεις – καθώς ενδέχεται να φέρει τόσο τους ίδιους όσο και τους γονείς τους σε δύσκολη θέση. Είναι χρήσιµο να µάθει από νωρίς πως η αληθινή αγάπη, η φιλία, η χαρά η επικοινωνία, δεν εξαγοράζονται, άσχετα µε το αν η πραγµατικότητα προσπαθεί τόσο συχνά να µας πείσει για το αντίθετο. Το να συνειδητοποιήσει πως µε τα χρήµατα µπορεί κανείς να αποκτήσει υλικά αγαθά και µόνο είναι µια πολύτιµη γνώση που θα το βοηθήσει να διαµορφώσει µια ισορροπηµένη προσωπικότητα.
Όταν το παιδί τώρα μεγαλώνει και μπαίνει στην εφηβεία, υπάρχουν αρκετές δράσεις που μπορεί να πραγματοποιήσει μαζί με τους γονείς του, προκειμένου να υπάρξει μια ορθολογική διαχείριση και αντιμετώπιση της έννοιας του χρήματος:
Οι αγορές τροφίμων και προμηθειών για την οικογένεια
Μια κλασική ευκαιρία που προσφέρεται για συζήτηση με τους έφηβους σας για θέματα προϋπολογισμού και χρημάτων, είναι όταν πηγαίνετε στις υπεραγορές για να αγοράσετε τα αναγκαία τρόφιμα και άλλα αγαθά που απαιτούνται στην οικογένεια. Είναι κάτι που πρέπει να κάνετε τακτικά με το παιδί σας για σκοπούς εκπαίδευσης του.
Οι αγορές τροφίμων και άλλων αγαθών για τη διατροφή και συντήρηση της οικογένειας από τις υπεραγορές, αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι των μηνιαίων εξόδων του νοικοκυριού. Σε πολλές οικογένειες, ένα σταθερό μέρος του προϋπολογισμού ορίζεται για την κάλυψη αυτών των αναγκών.
Όταν ο έφηβος με τους γονείς του λαμβάνει μέρος στη διαδικασία αυτή των αγορών, βλέποντας και συγκρίνοντας τις τιμές, γνωρίζοντας ότι πρέπει να κινείται σε συγκεκριμένα πλαίσια, αποκτά με τη βοήθεια των γονιών του, πολύτιμες γνώσεις, τρόπο σκέψης και εμπειρίες που σίγουρα θα του είναι εξαιρετικά χρήσιμες στη μελλοντική του οικονομική ζωή.
Οι πληρωμές των λογαριασμών
Μια άλλη πολύ καλή ευκαιρία για την εκπαίδευση του έφηβου, είναι όταν ετοιμάζετε τις μηνιαίες πληρωμές που έχουν σχέση με το νοικοκυριό όπως οι λογαριασμοί τηλεφώνου, ηλεκτρισμού, νερού, ασφάλειας, ενοικίου, δόσης για το αυτοκίνητο και άλλους. Δεν είναι ανάγκη ο έφηβος να γράφει τις επιταγές αλλά ακόμη και εάν τις βάζει σε φάκελο, κρατά σημειώσεις ή βοηθά στην ηλεκτρονική διεκπεραίωση εάν έτσι γίνονται οι πληρωμές, η συμβολή του, επιτρέπει να συμμετέχει στο σκεπτικό του ορθολογιστικού οικονομικού χειρισμού.
Όταν το κάνετε αυτό, μην χάνετε την ευκαιρία να μιλάτε μαζί του για το πόσο κοστίζει σήμερα η ζωή και τι πρέπει να προσέχει στις οικονομικές του δεσμεύσεις. Έτσι βλέπει πρακτικά τα ζητήματα της προσωπικής και οικογενειακής οικονομίας, αποκτά παραστάσεις και εμπεδώνει σημαντικές έννοιες για τη σωστή διαχείριση του χρήματος στη ζωή του.
Βιβλία, περιοδικά με καταλόγους και τιμές προϊόντων
Τα περιοδικά και βιβλία με καταλόγους και τιμές προϊόντων, τα διαφημιστικά φυλλάδια με προσφορές, αποτελούν μια άλλη καλή ευκαιρία για εκπαίδευση του παιδιού σας σε θέματα ορθής διαχείρισης του χρήματος.
Πάρτε χρόνο, μετροφυλλίστε τα μαζί του, πείτε του να κάνει ένα κατάλογο με αυτά που τον ενδιαφέρουν περισσότερο. Στη συνέχεια ζητείστε του να ξεχωρίσει σε μία στήλη αυτά που πραγματικά χρειάζεται και στην άλλη αυτά που αποτελούν επιθυμίες του. Εξετάστε μαζί τις δύο στήλες. Εξηγείστε του την ανάγκη για αυτά που χρειάζονται σε αντίθεση με αυτά που είναι μόνο επιθυμίες και υπολογίστε μαζί του παραδείγματα για το που μπορεί να οδηγήσει η ανεξέλεγκτη διάθεση χρημάτων του.
Οι διαφημίσεις στην τηλεόραση
Πολύ σημαντική επίσης είναι η αξιολόγηση των διαφημίσεων που προβάλλονται στην τηλεόραση. Καθίστε μαζί του όταν βλέπει διαφημίσεις για διάφορα προϊόντα ή υπηρεσίες στην τηλεόραση, ρωτήστε τον τι αισθάνεται όταν τις βλέπει και τι επιρροή έχουν πάνω του.
Στη συνέχεια διερωτηθείτε και αναλύστε μαζί του, τα κίνητρα που έχει μια εταιρεία για να διαφημίζει το εν λόγω προϊόν. Στη συνέχεια σκεφτείτε μαζί του τρόπους που επιτρέπουν να καταλαβαίνει καλύτερα την πραγματική αξία αυτών που διαφημίζονται και πώς μπορεί ο ίδιος να προστατεύεται από αχρείαστες επιρροές για αγορά υπηρεσιών ή προϊόντων.
Επαινέστε το παιδί σας
Η θετική ενίσχυση είναι ένα ισχυρό κίνητρο. Όταν το παιδί σας πετυχαίνει ένα οικονομικό στόχο που έθεσε μόνο του ή σε συνεννόηση μαζί σας, τότε χρειάζεται θετική ενίσχυση με τη μορφή επαίνου.
Για παράδειγμα εάν έχει με συνέπεια εξοικονομήσει από τα χρήματα που του δίνετε, από το χαρτζιλίκι του ή ακόμη εάν έχει εργαστεί και μαζέψει χρήματα για να αγοράσει κάτι που επιθυμεί όπως ένα παιγνίδι βίντεο ή ρούχα που του αρέσουν και είναι πλέον σε θέση να το αγοράσει μόνο του, επαινέστε το για την καλή του δουλειά και προγραμματισμό που έκανε.
Και μην ξεχνάτε και εσείς ως γονείς να συγχαρείτε τους εαυτούς σας, διότι δείξατε στο παιδί σας ένα σωστό τρόπο προϋπολογισμού και διαχείρισης των χρημάτων του.
Συνοπτικά, βλέπουμε ότι οι ευκαιρίες που έχουν οι γονείς για να διδάξουν τα παιδιά τους εφηβικής ηλικίας για την ορθή διαχείριση των χρημάτων τους είναι πολλές.
Οι γονείς πρέπει να καταλάβουν την τεράστια σημασία που έχει για το μέλλον των παιδιών τους η θεμελιώδης αυτή εκπαίδευση για τα ζωτικά θέματα οικονομικής διαχείρισης. Και επειδή τα εκπαιδευτικά συστήματα δεν προβλέπουν μια τέτοια αγωγή στα παιδιά, όλο το βάρος πέφτει στους ώμους των γονιών.
Βιβλιογραφία
—————
